التمرينُ الْخَامِسُ
التمرينُ الْخَامِسُ : عَيْنُ إعرابَ الْكَلِمَاتِ الَّتِي أُشيرَ إِلَيْهَا بِخَطْ.
١- إِنَّ اللهَ غَافِرُ ذُنوب التائبين.
٢- لا شَيْءَ أَحَقُّ بِالسِّجْنِ مِنَ اللَّسَانِ.
٣- الْحَيَاةُ مُستَمِرَّةً سَواءٌ ضَحِكْتَ أَمْ بَكَيْتَ.
٤- مَنْ لَمْ يُؤَدِّبُهُ الْوَالِدَانِ صَغِيراً يُؤَدِّبُهُ الزَّمَنُ.
٥- يَهْتَمُ الْمُواطِنُ الْفَهِيمُ بِنَظَافَةِ البيئةِ اهتماماً بالغاً.
٦- لا يُتْرَكُ الصَّديقُ بِسَبَبِ زَلَّةٍ أَوْ عَيبٍ فِيهِ؛ لِأَنَّهُ لا يُوجَدُ أَحَدٌ كَامِلٌ إِلَّا الله.
٧- يَرَى الْمُتَشَائِمُ الصُّعُوبَةَ فِي كُلِّ فُرصَةٍ ؛ أَمَّا الْمُتَفائِلُ فَيَرَى الْفُرْصَةَ فِي كُلِّ صُعُوبَةٍ.
پاسخ و معنی تمرین پنجم درس چهارم دوازدهم انسانی
در این تمرین باید نقش اعرابی کلمات خط کشیده شده را از میان گزینه‌های داده‌شده انتخاب کنید. دقت به علائم و ساختار جملات ضروری است.
### تعیین اعراب
**1. إِنَّ اللهَ (غَافِرُ) ذُنوب التائبين.**
* **ترجمه:** همانا خداوند **آمرزندهٔ** گناهان توبه‌کنندگان است.
* **نقش:** **خبر إِنَّ** و **مرفوع** به ضمه.
**2. لا شَيْءَ أَحَقُّ بِالسِّجْنِ مِنَ اللَّسَانِ.**
* **ترجمه:** **هیچ چیز** سزاوارتر به زندان از زبان نیست.
* **نقش:** **اسم لا نافيه للجنس** و **مبنی بر فتح** در محل نصب.
**3. الْحَيَاةُ (مُستَمِرَّةً) سَواءٌ ضَحِكْتَ أَمْ بَكَيْتَ.**
* **ترجمه:** زندگی **در حال جریان است**، چه بخندی و چه گریه کنی.
* **نقش:** **حال** و **منصوب** به فتحه. (بیانگر حالت مبتدا "الحیاة" است).
**4. مَنْ لَمْ يُؤَدِّبُهُ الْوَالِدَانِ صَغِيراً يُؤَدِّبُهُ (الزَّمَنُ).**
* **ترجمه:** کسی که والدین او را در کودکی تربیت نکنند، **زمان** او را تربیت می‌کند.
* **نقش:** **فاعل** (برای فعل "يُؤَدِّبُهُ") و **مرفوع** به ضمه.
**5. يَهْتَمُ الْمُواطِنُ الْفَهِيمُ بِنَظَافَةِ البيئةِ (اهتماماً) بالغاً.**
* **ترجمه:** شهروند فهیم به نظافت محیط زیست **توجهی** شایسته می‌کند.
* **نقش:** **مفعول مطلق** (نوع مؤكِّد لِلفعل) و **منصوب** به فتحه. (از جنس فعل "يَهْتَمُ" است).
**6. لا يُتْرَكُ الصَّديقُ بِسَبَبِ زَلَّةٍ أَوْ عَيبٍ فِيهِ؛ لِأَنَّهُ لا يُوجَدُ أَحَدٌ كَامِلٌ إِلَّا (الله).**
* **ترجمه:** دوست به دلیل لغزش یا عیبی در او ترک نمی‌شود؛ زیرا هیچ کس کامل نیست **به جز خدا**.
* **نقش:** **مستثنی** و **منصوب** به فتحه. (استثناء مفرغ نیست زیرا "أَحَدٌ" مستثنی منه است).
**7. يَرَى الْمُتَشَائِمُ الصُّعُوبَةَ فِي كُلِّ فُرصَةٍ ؛ أَمَّا الْمُتَفائِلُ فَيَرَى (الْفُرْصَةَ) فِي كُلِّ صُعُوبَةٍ.**
* **ترجمه:** بدبین در هر فرصتی سختی می‌بیند، اما خوش‌بین **فرصت** را در هر سختی می‌بیند.
* **نقش:** **مفعول به** (برای فعل "يَرَى") و **منصوب** به فتحه.
التمرين السّادِسُ
التمرين السّادِسُ : أَكْمِلْ فَراغَاتِ التَّرْجَمَةِ؛ ثُمَّ أَعْرِبْ مَا أُشيرَ إِلَيْهِ بِخَطْ.
بَعْضُ الطُّيُورِ قَدْ تَلْجَأُ إِلى حِيَلٍ لِطَرْدِ مُفْتَرِسِهَا عَنْ عُشْهَا، وَ مِنْ هَذِهِ الْحِيَلِ أَنَّ أَحَدَ الطُّيُورِ حِينَ يَرَى حَيَواناً مُفْتَرِساً قَريباً مِنْ عُشْهِ، يَتَظاهَرُ أَمامَهُ بِأَنَّ جَناحَهُ مَكْسُورٌ ، فَيَتْبَعُ الْحَيَوَانُ الْمُفْتَرِسُ هَذِهِ الْفَرِيسَةَ، وَيَبْتَعِدُ عَنِ الْعُشُ ابْتِعاداً كَثِيراً.
وَ عِندَما يَتَأَكَّدُ الطَّائِرُ مِنْ خِداعِ الْعَدُوِّ وَ ابْتِعادِهِ مِنْ عُشْهِ وَ إِنقاذِ حَيَاةِ فِراخِهِ مِنَ الْمَوْتِ يَطِيرُ بَغْتَةً طَيَرَاناً سريعاً.
**بخش ترجمه**
گاهی برخی پرندگان برای ........ شکارچیشان از لانه‌شان به چاره‌اندیشی پناه می‌برند چاره‌جویی می‌کنند از جمله این چاره‌اندیشی‌ها این است که هنگامی که یکی از این پرنده‌ها جانوری درنده نزدیک لانه‌اش می‌بیند، روبه‌رویش وانمود می‌کند ........ شکسته است در نتیجه جانور درنده این شکار را تعقیب می‌کند و از لانه‌اش ........ و وقتی پرنده از نیرنگ زدن به دشمن و دور شدنش از لانه‌اش ........ و نجات دادن زندگی جوجه‌هایش مطمئن می‌شود ناگهان ........
پاسخ و معنی تمرین ششم درس چهارم دوازدهم انسانی
این متن جذاب دربارهٔ هوش پرندگان در دفاع از لانهٔ خود است. باید جاهای خالی ترجمه را پر کرده و سپس اعراب کلمات مشخص‌شده را تعیین کنیم.
### الف. تکمیل ترجمه
* **ترجمهٔ کامل:** گاهی برخی پرندگان برای **رانده شدن** شکارچیشان از لانه‌شان به چاره‌اندیشی پناه می‌برند چاره‌جویی می‌کنند از جمله این چاره‌اندیشی‌ها این است که هنگامی که یکی از این پرنده‌ها جانوری درنده نزدیک لانه‌اش می‌بیند، روبه‌رویش وانمود می‌کند **بالش** شکسته است در نتیجه جانور درنده این شکار را تعقیب می‌کند و از لانه‌اش **بسیار دور می‌شود**. و وقتی پرنده از نیرنگ زدن به دشمن و دور شدنش از لانه‌اش **و نجات دادن زندگی جوجه‌هایش** مطمئن می‌شود ناگهان **پروازی سریع** می‌کند.
| جای خالی | کلمهٔ مناسب |
| :--- | :--- |
| ۱ (برای رانده شدن) | **طَرْدِ** (لِطَردِ) |
| ۲ (وانمود می‌کند بالَش) | **بِأَنَّ جَناحَهُ** |
| ۳ (بسیار دور می‌شود) | **ابْتِعاداً كَثيراً** |
| ٤ (و نجات دادن زندگی جوجه‌هایش) | **وَ إِنقاذِ حَيَاةِ فِراخِهِ** |
| ٥ (ناگهان پروازی سریع) | **يَطِيرُ بَغْتَةً طَيَرَاناً سريعاً** |
***
### ب. اعراب کلمات خط کشیده شده
**1. جَناحَهُ (جناحَهُ)**
* **نقش:** **اسم أَنَّ** و **منصوب** به فتحه. (هاء: مضاف إلیه محلاً مجرور).
**2. الْمُفْتَرِسُ (الْمُفْتَرِسُ)**
* **نقش:** **فاعل** (برای فعل یَتْبَعُ) و **مرفوع** به ضمه.
**3. الْفَرِيسَةَ (الْفَرِيسَةَ)**
* **نقش:** **مفعول به** (برای فعل یَتْبَعُ) و **منصوب** به فتحه.
**4. ابْتِعاداً (ابْتِعاداً)**
* **نقش:** **مفعول مطلق** (نوع مُبَيِّن لِلنَّوع) و **منصوب** به فتحه.
**5. خِداعِ (خِداعِ)**
* **نقش:** **مضاف إلیه** و **مجرور** به کسره (برای "مِنْ").
**6. طَيَرَاناً (طَيَرَاناً)**
* **نقش:** **مفعول مطلق** (نوع مُبَيِّن لِلنَّوع) و **منصوب** به فتحه. (به معنی پرواز کردنی سریع).
* **نکته:** چون بعد از آن صفت (سريعاً) آمده، مفعول مطلق نوعی است.
